च्वमिया इच्छा

– ‘श्रीकृष्ण मन्त । वयागु अन्तिम संस्कार पशुपतिइ न्हिनसिया २ बजे ति जुइ ।’ थुलि धयाः वं फोन तयाबिल । हानं डायरीइ वं मेगु फोन नम्बर स्वयाः मेम्हेसित फोन यात । वयात नं थुलि हे जक धयाः फोन दिका बील । थथे वं डायरी च्वयातःगु नम्बर स्वस्वं थीथी मनूतय्त फोन यानावं च्वन ।
डायरी च्वयातःगु अप्वःसित वं म्हमस्यू । अथेखःसां वं फोन यानावं च्वन । श्रीकृष्ण वयात धाःगु खः – ‘जि छुं गथेजुया मन्त धाःसा थ्व डायरीइ च्वयातयागु नम्बरय् फोन याः । इमित जि मदुगु खबर ब्यू ।’
श्रीकृष्ण वया भात । वया जहान । वया मिजं । तर श्रीकृष्ण वया भात, जहान व मिजं सिबें नं वया नितिं भाषा ख्यलय् समर्पित छम्ह योद्धा जक जूयाबिल । भात कम च्वमि अप्वः । थ्व खँ वं जक स्यू । छगूकथं धायेगु खःसा श्रीकृष्णया च्वज्याः वया लिथु । वं गुबलें गुबलें थः मिजंयात नुगः मछिंका धाइगु नं खः – लिथु हल कि न्ह्यथुम्हेस्यां दुःख सी धाइ । जिगु लागि छंगु थ्व च्वज्या लिथु हे जुया बिल ।
खय्त नं वया मिजं छम्ह च्वमि जक । वया मिजंनं सलंसः बाखं, च्वखं, चिनाखं च्वयाः थःगु भाषा, साहित्यप्रति थःगु असीम मतिना क्यंगु दु । थःगु मांभाय् थकायेत ज्यान, प्राण पाःगु दु । श्रीकृष्ण थः कलाः मचाखातायात मतिना याः मयाः क्वछिना धाये थाकु । तर वं थः परिवारया जीवनयात गुबलें च्यूता कयाः मस्वः । न वं थः मस्तय्गु पित्यागु ख्वाःपायात हे ध्यान बिल । न वं थः कलाःया खाली ल्हातय् हे ध्यान बिल । व थःगु च्वज्याय् जक निरन्तर न्ह्यज्याना च्वन ।
वया मिजंन थःगु मां भाय् प्रति जुयाच्वंगु सरकारी हस्तक्षेप, पक्षपोषण बिरुद्धय् आक्रोस प्वंकल, विरोध यात । वं थः जातिप्रति जुयाच्वंगु असमानता व उत्पीडनयात कयाः बाखं व च्वसुत च्वल । वया बाखं व च्वसुखय् सलंसः दँ निसें उत्पीडित जुयाच्वंपिं मनूतय्गु सः थ्वयाच्वन । तर वं थः कलाः, मचाखाचात थःपाखें प्रताडित जुयाच्वंगु दु कि धइगु खँय् गुबलें दुवाला मस्वः । मिजंया थ्व ताल खनाः वं छकः निकः धाःगु नं खः – ‘छि ला लगाम तयातम्ह सलथें ब्वाँय् वन कि वन तुं । न नयेगु ठेगाना, न त्वनेगु ठेगाना ।’ वया खँ न्यना श्रीकृष्ण मुसुक्क जक न्हिलीगु । मिजंया न्हिलासु खना वं मनमनं धाइगु – वँय्त लिसे छु खँ ल्हायेगु !’
वया निंतिं छगूकथं वया मिजं वँय् हे खः । नये, त्वनेगु जक मखु थः च्वंच्वनागु कोथा छु, गथे जुयाच्वंगु दु ? वं गुबलें स्वइ मखु । चुरोत च्याकी, चुरोटया धु लालाथाय् थाथा याइ । स्वकः, प्यकः ला चकटी, लासा नापं मी न्वल तर वं वाचागु मखु । सफूत, पत्रपत्रिकात छ्यालब्याल जुयाच्वनी । व ज्यां लिहाँवइबलय् कोथाया हालत खना हीमी दनी । लागिमिगि चाई । अले हाली – थ्व कोथा खः कि सतः खः, अझ सतः नं थथे जुइ मखु । तर व हाःगु सः श्रीकृष्ण छपाः न्हाय्पनं न्यनी, मेगु न्हापनं पित छवया बिइ ।
वया मिजंयात उत्पीडित आदिवासीया च्वमि नं धाइगु । वयागु शैलीयात कयाः तारीफ नं याइगु । तर थ्व फुक्क खँत पत्रपत्रिकाय् जक सीमित । अले वयाः मिजंनं पत्रपत्रिकाय् जक सीमित । वया मिजं गुबलें च्वमितय्गु जमघटय् मथ्यं । वयागु छेँय् गुबलें च्वमित, पत्रकारत मथ्यं । वं सुयातं थःगु छेँय् स नं मसतू । पिहां वना, गफय् ई छ्यायेगु धइगु ईया बर्बादी जक खः धइगु वयाः मिजंया मान्यता । पिने वना गफ यायेगु इलय् जिं छगू न्हूगु सिर्जना यायेफुसा पिने वना छाये ईया बर्बाद यायेगु ? वया मिजंया धारणा ।
भातः पिने मवंगु खँय् वया खास हे दुःख मदु । तर आयआर्जन यायेत पिहां मवंगु खँय् धाःसा वयाः विरोध दु । च्वयां छुं उपार्जन मजू धइगु खँ वं स्यू । थुकी वयाः विरोध दु । वं थः भातःयात शुरु शुरुं थःगु विरोध नं प्वंकूगु खः । तर न्ह्याक्व धाःसां खँ न्यनीमखुम्ह, अत्तेरी मिजं खना व आजित जुल । वं छुँ धायेगु हे त्वताः बिल । थःम्हेस्यां फूचाथे ज्याः यायां वं छेँ, परिवार चले याना वन । अले काय्पिं निम्ह नं तःधीक जुसेंलि इमिसं नं फू चाःगु ग्वाहाली यात । छेँ चले जुजुं वन ।
च्वयेगु ज्याय् व्यवधान जुल कि भातं धाइगु खँ वया आः नं लुमं – दां धइगु वल वन जुइ । थुकियात सुनां लुमंकी मखु । तर नां तयेफत धाःसा मनूतय्सं हरहमेसा लुमंका च्वनी । नां अजर अमर जुयाच्वनी ।
दां वल वन जुइगु स्वाभाविक खः । तर दांया अभावं न्यायेके मफूगु थीथी गुथि व भ्वय् नं यानाः थःथितिपिसं लोमंकाछ्वःगु वयात आः नं लुमं । वया मिजंया नां गुलि च्वन वं मस्यू । खः गुबलें गुबलें छम्हनिम्हेस्यां छिम्ह मिजं ला च्वमि जुया च्वन । च्वइगु बांला धाइगु वयाः न्हाय्पनं न्यने लं ।
वया मिजं नं वयात बरोबर धाइगु खः – ‘स्व मिसा जि सी बलय् सलंस मनूत सना वइ । जिगु सीम्हय् स्वांमां क्वखायेकी । जितः श्रद्धान्जली देछाई । जिगु मृत्युइ दुःख प्वंकी । जिगु मृत्युं पू मवनीगु क्षति जुल धाइ । छन्त नं धाधस बिइ इमिसं । श्रीकृष्ण सीगु मखु, शहीद जुल धाइ । शहीदया कलाः जुइगु नं भाग्यमानी खः । जिगु नां झीगु भाषा, साहित्य ख्यलय् सदां लुमंका च्वनी । झी अमर जुइ ।
थः भाग्यमानी खः, मखु वं मस्यू । अले अमर जुइ मजुइ नं वं मस्यू । वया मिजं सी धुंकल । सीगु खः वा शहीद जूगु खः व न वं मस्यू । तर वया मिजं न धाथें वं फोन यानावं च्वन । फोन याये सिधसेंली व आराम यायेत अनसं तुं फ्यतुत । चाकलीं स्वल ।
थः भातया सीम्ह न्ह्योने पशुपतिया घाटय् तयातःगु दु । निम्ह काय्पिं बौया अन्तिम संस्कार यायेत माःगु सामान कायेत वनाच्वंगु दु । थःथीति सुं दुगु मखु । मदुगु तक ला मखु, दःसां मदु बरोबर । इपिं नाप सुयां स्वापू मदु । भातम्ह च्वयेगु लि व्यस्त । कलाःम्ह परिवारया भरणपोषण यायेगु लि व्यस्त । न्हि खाना न्हि नयेमापिं इपिं । इमिसं छुं गुथि, परम्परा हना मच्वं ।
– ‘गुथि, परम्परा, संस्कृति, रितिथिति धइगु मनूतय्सं थःत अपुकेत दयेकातःगु खः । आः व हनेत हे थाकुसेंलि छाय् हनाच्वनेगु ?’ वया भातया विचाः । भातया विचाः नाप वया विचाः पायेफु । तर वं विरोध मयाः । विरोध यानाः समाजया गुथि परम्परा हना च्वने वं मफू । वया आयस्तां मब्यू । उकिं थुकिइ वं समर्थन न मयाः, विरोध नं मयाः । वस् थः मिजंया खँ वं न्यन । सुम्क च्वन ।
त्यानुया खः वा यक्व दिं तक द्यने मखंगु लिं खः फ्येतुम्ह व अन हे न्ह्यलंब्वात ।
व द्यनेमखंगु न तन्हु हे दये धुंकूगु खः । श्रीकृष्ण अस्पतालय् लासां निसें व बांलाक द्यने मखं ।
खुन्हु न्ह्यः वया मिजं पिसाब याये धकाः ट्वाइलेटय् वंम्ह अन हे दल । दंग्रङ्ग ग्वतुगु सः वसेंलि वं स्ववंबलय् वया मिजं अचेत अवस्थाय् ग्वातुला च्वनेधुंकल । काचाकिचिं मोटरय् तयाः अस्पतालय् ब्वाके यंकल । अननिसें होस हे वःगु मखु । छकः निकः मिखा कना हइ । थय्क स्वइ । नवागु मखु । न्हय्न्हु दय्का अर्थात् थौं सुथय् डाक्टरं घोषणा याना बिल – छिम्ह मिजं सी धुंकल । अर्थात श्रीकृष्ण मन्त । वं थ्व संसार त्वता वन । डाक्टरया घोषणा न्यना वं थःगु पाखें छुं प्रतिक्रिया मब्यू । न व ख्वल, न न्हिल । वं छकः सी धुंकूम्ह थः भातया ख्वाःलय् स्वल । अले थः काय्पिन्त फोन यात ।
‘बाबु छिमि बा मन्त याकन वाः । वयेबलय् जिमिगु कोथाय् दुगु ह्याउंगु रंगया फोन डायरी नं ज्वना वाः ।’
अले इपिं सकले जाना श्रीकृष्णया सीम्ह शव–वाहनय् तयाः पशुपतिइ हल । काय्पिं आवश्यक सामानत काये धकाः वना छ्वल । अले वं थः मिजं न धाःथें डायरी च्वयाथकूगु नम्बरय् फोन यायांवन ।
मनूत वयावं च्वन । वपिं मनूतय्सं श्रीकृष्णया सीम्हय् स्वां देछाइ । अले थुकेपाखे वयाः दुःख प्वंकी – श्रीकृष्ण मत्यवं वन । अपुरणीय क्षति जुल । अले वयागु म्हय् ल्हा तयाः धाई – तताजु धन्दा कयादी म्वाः, जिपिं दु । छुं परे जुसा धयादीसं, माःगु ग्वाहाली जिमिसं याये । वास्तवय् श्रीकृष्णथें ज्वम्ह आः झिगु भाषा क्षेत्रय् खने दइमखु । व छम्ह सच्चा भाषा सेवक खः । व सीगु मखु, शहीद जूगु खः । हानं मेम्ह मनू वइ अथे हे श्रीकृष्णया म्हय् स्वांमां क्वखायेकी, दुःख प्वंकी । न्ह्योने वयाः वयात धाधस बिइ । सलंसः मनूत वल । थ्व क्रम न्हयानातुं च्वन । वयात गर्वानुभूति जुल । धात्थें जिमि भात अजर अमर जुल । जि सुं साधरण मनूया कलाः मखु, जि छम्ह शहीदया कला खः । वं गर्व तायेका छ्यँ धस्वाकल । छचाखेरं स्वल ।
– मां ... । मां ... ! न्ह्यः वय्का च्वनागु ला ? का सी उठे याना दीपय् तयेत्यल । दँ ... ।
वं मिखा चायेका स्वल । वया न्ह्योने काय्पिं निम्ह जक दनाच्वंगु दु । अले हानं वं छचालिं मिखा ब्वल । छुं मनूत मुनाच्वंगु दु । तुयुगु ध्वतिं चिनातःपिं निम्ह मनू न वं खन । वं भातम्हेसिया सीम्हय् मिखा ब्वल । वया सीम्ह न्ह्याच गथे खः अथे हे तिनी । छुं भिन्नता मदु । देवफांगा तकं मदुगु वया भातया सीम्हय् स्वांमा छम्हा नं मदु । अले छ्यँ फुसे च्वंगु पाल्चाय् तिलपिल तिलपिल मतः च्यानाच्वंगु दु । वया मनय् छु वन खः, वं काय्पिंत धाल – ‘बाबु स्वामां स्वम्हा न्याना हजि ।’
थुलि धयाः व अर्थात् श्रीकृष्णया कलाः धुरुधुरु ख्वल ।
०००००००
२०७१ साल जेष्ठ २७ गते, मंगलवार ।